KHΡΥΓΜΑ π.ΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ

Κήρυγμα εκφωνηθέν στον Πανηγυρικό Εσπερινό του Ιερού Προσκυνηματικού Ναού Αγίου Παύλου Ηλιουπόλεως την 29η Ιουνίου 2012

Είναι εξόχως δύσκολο έργο για κάθε ιεροκήρυκα να παραθέσει λόγο ικανό και ανταποκρινόμενο στην προσωπικότητα και το έργο του μεγαλύτερου  κήρυκα της εν Χριστώ αληθείας, του αποστόλου των εθνών, του θείου Παύλου. Και η δυσκολία φυσικά δεν έγκειται στην συλλογή στοιχείων και πληροφοριών  για τον μεγάλο μας απόστολο – άλλωστε μην ξεχνάτε ότι το ήμισυ σχεδόν της Κ.Δ. καλύπτεται από τις επιστολές του  – έγκειται κυρίως στην ικανότητα να αντιληφθεί κανείς το νόημα των λογων του και να διεισδύσει  στο βάθος της θεολογικής του σκέψης.

       Στους 20 αιώνες σχεδόν που έχουν περάσει από τότε πολλά βιβλία έχουν γραφεί, ακόμα πιο πολλοί λόγοι έχουν εκφωνηθεί και έχουν ώς επί το πλείστον καλύψει όλες τις πτυχές της πολυσχιδούς προσωπικότητος και του έργου του μεγάλου μας αποστόλου . Και έρχομαι εγώ σήμερα και σας ρωτώ ευθέως.

-   Ποιός ήταν ο Παύλος?
-   Τι ποιοτικά στοιχεία διέθετε το πρόσωπο του ώστε να ανταποκρίνεται σε ένα τόσο δύσκολο έργο?
-   Γιατί τον Παύλο διάλεξε ο Κύριος για να μεταφέρει ανά τον κόσμο την νέα πίστη?
-   Τι εγγυήσεις υπήρχαν ότι θα έφερνε αυτό το έργο σε πέρας?

                Ποιός ήταν ο Παύλος?  Ένας Ταρσεύς, καταγόμενος δηλαδή από την Ταρσό της Κιλικίας. Κρατείστε για την Ταρσό τούτο. Ότι  την εποχή εκείνη ήτο μορφωτικό κέντρο τέτοιο υψηλοτέραν θέση κατέχον και από αυτή ακόμα την Αθήνα και την Αλεξάνδρεια. Ο πατέρας του Ρωμαίος.Άρα η οικογένεια του πρέπει να ήταν στα υψηλά κλιμάκια της κοινωνίας της πόλης. Αυτό του εξασφάλισε μάλλον μια ανώτερη μόρφωση την οποία απέκτησε κοντά στον νομοδιδάσκαλο Γαμαλιήλ. Η μόρφωση όμως αυτή άν και χαρακτηριζόταν ανώτερη λόγω της παρουσίας του Γαμαλιήλ περιοριζόταν ως τέτοια μόνο εντός στου στενού ιουδαικού κύκλου. Ασφαλώς είχε κάποιες γνώσεις για την ελληνική φιλοσοφία και τους Έλληνες ποιητές αλλά δεν είχε αυτό που ονομάζουμε ελληνιστική παιδεία. Παράλληλα έμαθε και την τέχνη του σκηνοποιού γιατί καλή η μόρφωση αλλά έπρεπε και να βγάζει και τα πρός το ζείν. Πρακτική άλλωστε που ακολουθούσαν ενείνη την εποχή οι πιο πολλοί ραβίνοι.         Κρατάμε αυτά ως πρός τα πνευματικά του προσόντα και πάμε να δούμε λίγο τα φυσικά του προσόντα. Ενώ ήτο « ηγούμενος του λαού εν τω λόγω  » κατά τις Πράξεις « ήτο αθενής εν σώματι » κατά την Πρός Κορινθίους Επιστολή. Σε πάρα πολλά σημεία ο Παύλος ομιλεί περί της σωματικής ασθενείας του « εδόθη μοι σκόλωψ τη σαρκί » « εν ασθενεία τελειούμαι » και διάφορα άλλα χωρία για τα οποία πολλές θεωρίες διετυπώθησαν από σοβαρούς και μη ερευνητές ότι έπασχε
-    είτε από κάποια ασθένεια των ματιών,
-   είτε από κάποια δερματική πάθηση
-   είτε από κάποιες πυοροούσες πληγές

                   Τι από αυτά συνέβαινε με ασφαλή επιστημονική στήριξη κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει. Σας μεταφέρω εδώ όμως την άποψη ένος από τους μεγαλύτερους πατέρες της εκκλησίας μας. Μιλάω βέβαια για τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο κατά τον οποίο, καμμίαανθρώπινη ασθένεια δεν θα ήταν ικανή να απασχολήσει τον Παύλο τόσο ώστε να κάνει λόγο για αυτή στις επιστολές του. Όταν επομένως ομιλεί περί ασθενείας δεν εννοεί την φυσική ανθρώπινη ασθένεια αλλά την ασθένεια του πόνου της ψυχής του που προκαλούσαν οι ιουδαίοντες χριστιανοί οι οποίοι ενέσπειραν συνεχώς και αδιακρίτως εμπόδια στο έργο της προσέλκυσης των εξ εθνών χριστιανών στην εκκλησία του Χριστού. Και κάτι τελευταίο που έχει όμως την σημασία του. Δεν έχει ακόμα απαντηθεί το ερώτημα άν ο Παύλος ήτο έγγαμος ή άγαμος. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρέας και ο Ευσέβιος μας πληροφορούν ότι ήταν έγγαμος αλλά ευρίσκετο εν χηρεία. Αυτό συνάγουν από την Πρός Κορινθίους επιστολή όταν λέει εκεί ο Παύλος « έκαστος ίδιον χάρισμα έχει εκ Θεού, ός μέν ούτως, ός δέ ούτως. Λέγω δέ τοίς αγάμοις καί ταίς χήραις, καλόν αυτοίς εστιν εάν μείνωσιν ως καγώ ». Ασφαλής εκτίμηση επ’αυτού δεν μπορεί και δεν έχει ακόμα υπάρξει.

            Για να δούμε κάτι άλλο τώρα. Είχε συναντήσει ο Παύλος τον Κύριο κατά την επί γης παρουσία και δημόσια δράση του? Ίσως ναι, ίσως και όχι. Δυο είναι τα σίγουρα στοιχεία.
-    Το πρώτο είναι ότι ο Παύλος επισκεπτόταν τα Ιεροσόλυμα καθώς είχε στενές σχέσεις με την ανώτατη ιουδαική θρησκευτική ηγεσία. Άρα διόλου απίθανο να συνάντησε εκεί τον Ιησού ή να άκουσε ακόμα και κάποιο από τα κηρύγματα του.
-   Και το δεύτερο στοιχείο είναι ότι στις επιστολές του ο Παύλος δεν χρησιμοποιεί  ποτέ το όνομα του Κυρίου Ιησούς  αλλά τον τίτλο του. Μιλάει πάντα για τον Χριστό.
Το πιο πιθανό επομένως είναι ότι ο Παύλος, ακόμα κι άν γνώρισε τον Κύριο, ήθελε να ξεπεράσει κάθε ιουδαικό στοιχείο του Κυρίου και να εκφράσει με τον πιο βαθύ τρόπο όλα τα στοιχεία εκείνα που έβγαζαν την χριστιανική πίστη από τα στενά όρια της Ιουδαίας και την καταστούσαν από πίστη του Ιουδαικού λαού στον Ιησού σε πίστη όλης της ανθρωπότητας στον Χριστό.
                   Αυτά είναι μια γενική περιγραφή κάποιων στοιχείων που συνθέτουν την εικόνα του Παύλου πρό της μεταστροφής του στον Χριστό.  Από όλα αυτά που ακούσαμε μέχρι τώρα βλέπουμε κάτι το εξόχως σημαντικό για την επιλογή του από τον Κύριο? Άν η απάντηση είναι όχι τότε αναπόδραστα προκύπτει το ερώτημα. Γιατί επιλέγει ο Κύριος
-   έναν ιουδαίζοντα στον τρόπο σκέψης αλλά και ρωμαίο πολίτη,
-   έναν θρησκευτικώς προσκολημένο στην πίστη ότι οι Ιουδαίοι είναι ο περιούσιος λαός του Θεού
-   έναν πολέμιο τέλος τόσο του προσώπου όσο και της διδασκαλίας και του έργου του Κυρίου
-   Με μια λέξη. Γιατί τον Παύλο ?

                           Και βέβαια η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν είναι ούτε απλή ούτε βγαίνει στα χρονικά πλαίσια ενός απλού κηρύγματος. Κάποιες σκέψεις θα καταθέσω μόνο και ένα προβληματισμό θα σας αφήσω.
Καταρχήν μιλάμε για δυο Παύλους. Έναν πρό της μεταστροφής και έναν μετά οι οποίοι διαφέρουν στα πάντα.
-   Ο διώκτης γίνεται υπερασπιστής
-   Ο πολέμιος γίνεται σύμμαχος
-   Ο αρνητής γίνεται απόστολος
                Υπερασπιστής, σύμμαχος και απόστολος ποιού του εαυτού του? Ασφαλώς όχι! Θυμηθείτε την φράση του « ζω δε εγω ουκέτι ....εν εμοί ζει ο Χριστός ». Και ξεκινάει με έν αυτώ τον Χριστό από τα στενά πλαίσια της Ιουδαίας και αρχίζει να απλώνει την δράση του ολοένα και πιο μακριά ολοένα και σε πιο διαφορετικούς ανθρώπους.
-   Και όσο απλώνεται τόσο ανοίγει την σκέψη του,
-   όσο προχωρά τόσο αναπτύσει ή και αλλάζει ακόμα αν προτιμάτε τον θρησκευτικό του λόγο.
-   Όσο πιο πολύ απομακρύνεται από την Ιουδαία τόσο πιο παγκόσμιο γίνεται το κήρυγμα του
                 Όλα  επάνω στον Παύλο άλλαξαν μετά την Δαμασκό και το πιο καταπληκτικό είναι ότι ενώ μπορεί να μιλάει με διαφορετικά λεκτικά σχήματα, με διαφορετικό τρόπο έκφρασης προσαρμοζόμενος κάθε φόρα στην ιδιοσυγκρασία των ανθρώπων, στις συνήθειες και τον τρόπο ζωής του κάθε τόπου που επισκέπτεται ένα μόνο μένει ακλόνητο μέσα του. Ο Χριστός, η πίστη στον Χριστό, η πίστη στον Σωτήρα του κόσμου. Κατόρθωσε ο Παύλος από όπου πέρασε να ανάψει έναν λύχνο Χριστού, μικρό τις περισσότερες φορές  είναι η αλήθεια αλλά ζώντα και ζέοντα λύχνο αυτόν τον λύχνο που αργότερα θα λάβει την ονομασία εκκλησία Χριστού.
-   Είχε τον τρόπο να πείθει? Δεν ξέρω ίσως!
-   Είχε την ικανότητα να γοητεύει? Δεν ξέρω πιθανόν!

                              Εκείνο το όποιο ξέρω και το ξέρετε και όλοι εσείς που ήλθατε σήμερα να τιμήσετε με την παρουσία σας την μνήμη του είναι ότι είχε μέσα του τον ίδιο τον Χριστό. Νά λοιπόν μια πρώτη απάντηση στην ερώτηση γιατί ο Παύλος. Γιατί στον Παύλο μπορούσε να  έλθει ο ίδιος ο Υιός και Λόγος του Θεού να ενοικήσει η Θεία Χάρις « η τα ασθενή θεραπεύοντα και τα ελίποντα αναπληρούσα ».
                              Αναδείχθηκε ο θείος Παύλος ως ο κορυφαίος των αποστόλων ακόμα και από τους  πιο στενούς των  μαθητών του Κυρίου.Μαζί με τον Πέτρο ονομάζονται ΠΡΩΤΟΚΟΡΥΦΑΙΟΙ.  Και πάνω σε αυτό θα προσέθετα και τούτο. Η ορθόδοξη ανατολική εκκλησία στηρίζεται πάνω σε δυο θεολογικές κατευθύνσεις την Παύλειο και την ιωάννειο θεολογία. Μιλούμε οι θεολόγοι κηρύττουμε οι ιεροκήρυκες στηριζόμενοι πάνω σε αυτούς τους δυο αποστόλους τον Παύλο και τον Ιωάννη. Το επιπλέον όμως στοιχείο του Παύλου είναι τούτο. Ότι έβγαλε την χριστιανική πίστη από την ιουδαική περίμετρο στον έξω κόσμο και μίλησε με λόγο τέτοιο που δεν μπορούσε να περιοριστεί και να περιχαρακωθεί σε στενά γεωγραφικά πλαίσια. Δεν είναι άλλωστε τυχαίος ο τίτλος τον οποίο έλαβε ως Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ. Και δείτε στο πέρασμα των 20 αυτών αιώνων ιεραπόστολοι πέρασαν πολλοί και υπάρχουν και πολλοί ακόμα και σήμερα ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ όμως δεν ξαναπέρασε άλλος εκτός του Παύλου. Να λοιπόν μια δεύτερη απαντηση στο ερώτημα του γιατί ο Παύλος.

                            Άν πορευτούμε με αυτό τον τρόπο θα μπορούσαμε να δώσουμε πολλά διότι στο ένα γιατί ο Παύλος. Να ξέρουμε όμως τούτο όσα διότι και να δώσουμε σε καμμία των περιπτώσεων δεν θα μπορούμε να έχουμε επαρκή απάντηση και ολοκληρωμένη θεμελίωση της αιτιολογήσεως μας και τούτο διότι η εκλογή του από τον Κύριο και η αδιάκοπος δράσις επάνω του της θείας χάριτος καθ’όλη την επί γης δράση του δεν μπορούν να ερμηνευθούν πολλώ δε μάλλον δεν μπορούν να εξηγηθούν με ανθρώπινα μέτρα. Λογικές προσπάθειες καταβάλλουμε ως άνθρωποι προσπαθώντας να εξηγήσουμε μια υπερβατική πραγματικότητα η οποία δρα εν κόσμω χωρίς να προέρχεται εκ του κόσμου τούτου. Ενεργεί στους ανθρώπους χωρίς να είναι ούτε ανθρώπινη ούτε εξανθρώπινη αλλά θεανθρώπινη.
                             Αυτής της υπερβατικής πραγματικότητος κοινωνούς ηθέλησε να κάμει όλους τους ανθρώπους τους οποίους επισκέφθηκε όλους τους ανθρώπους στους οποίους μίλησε. Έργο δύσκολο αποστολή υπερβαίνουσα τα ανθρώπινα μέτρα. Και όπως πολύ καλά γνωρίζετε καμμιά υπέρβαση του ανθρωπίνου μέτρου δεν είναι δυνατή χωρίς την θεία συγκατάβαση. Να λοιπόν γιατί πρέπει να τιμούμε τον Απόστολο Παύλο σε κάθε στιγμή τόσο εντός όσο και εκτός του Ναού. Και μην σας κάμει εντύπωση το εκτός Ναού γιατί ο μεγάλος μας απόστολος περισσότερο έδρασε εκτός Ναού παρά εντός σε αυτόν. Πώς ήταν άλλωστε δυνατόν  να λειτουργήσει εντός κάποιου θεσμού που ακόμα δεν υπήρχε αλλά που πολύ σύντομα αυτός θα δημιουργούσε. Γιατί στην περίπτωση του Παύλου ο ίδιος αυτός δεν έφερε τους ανθρώπους στην εκκλησία του Χριστού αλλά πήγε την εκκλησία του Χριστού στους ανθρώπους, στον έξω κόσμο. Μου έρχονται στο μυαλό τα λόγια που είπε στους Αθηναίους έδω λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω στον ιερό βράχο της Ακρόπολης « Ο θεός ο κτίσας τον κόσμον, ο κύριος του ουρανού και της γης, ουκ εν αχειροποιήτοις ναοίς κατοικεί ουδέ θεραπεύεται υπό χειρών ανθρώπων προσδεόμενος τινός ». Και εδώ βρίσκεται το μέγιστο επίτευγμα του Απ.Παύλου  ότι μπορούσε να μεταβάλλει την κάθε του συνάντηση σε εκκλησία και να μεταμορφώνει τον κάθε άνθρωπο από απλή βιολογική ύπαρξη σε εις Χριστόν πιστεύοντα άνθρωπο.

                             Προτείνω λοιπόν να σταματήσουμε την αναζήτηση λογικών επιχειρημάτων στο γιατί ο Παύλος και τούτο διότι κανένα λογικό επιχείρημα καμμιά ισχυρή τεκμηρίωση όσο θεμελιωμένη και άν είναι δεν θα μπορέσει να απεικονίσει, η ακόμα καλύτερα να προσεγγίσει θα έλεγα το πνευματικό, αγιολογικό, ιεραποστολικό και πάνω από όλα ανθρώπινο μέγεθος του Απ.Παύλου. Για τον λόγο αυτό η εκκλησία του απέδωσε τον χαρακτηρισμό ως « Πρώτος μετά τον ένα», « και ως πολύτιμο σκεύος Χριστού ». Και επιτρέψτε μου να πω ότι οι χαρακτηρισμοί αυτοί δεν κρύβουν καμμία δόση υπερβολής ή καμμία διάθεση αυταρέσκειας από μέρους της εκκλησία αλλά τουναντίον αποτελούν έμπρακτη απόδοση τιμής δικαιοσύνης και αλήθειας πρός τον άνθρωπο εκείνο που στο διάβα της εκκλησιαστικής ιστορίας πρόσφερε τις πιο μεγάλες και ανεκτίμητες υπηρεσίες που έχουν προσφερθεί ποτέ στην εκκλησία. Άς αφήσουμε λοιπόν τις λογικές αναζητήσεις και άς στρέψουμε την προσοχή μας στο γαλήνιο πρόσωπο του αποστόλου Παύλου παρακαλώντας τον να μην σταματήσει να μεσιτεύει πρός τον Κύριο υπέρ ημών και άς αναφωνήσουμε μαζί του αυτό το περίφημο ρηθέν υπ’αυτού στους Κορίνθιους  « τα πάντα και εν πάσιν Χριστός»